×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Czy bielactwo jest przeciwwskazaniem do oddania narządu?

Pytanie nadesłane do redakcji

Czy osoby cierpiące na bielactwo mogą być dawcami narządów? Jakie są przeciwwskazania do bycia dawcą? Jakie choroby uniemożliwiają pobranie narządów do przeszczepu?

Odpowiedział

dr med. Tomasz Kruszyna
Oddział Kliniczny Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii
Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II

Ponieważ nie wiem, czy pytanie dotyczy dawcy narządu (np. nerki), czy dawcy komórek i tkanek (np. komórek krwiotwórczych), postaram się krótko omówić tę pierwszą opcję ze względu na większą złożoność całego procesu diagnostyki oraz przygotowania kandydatów na dawcę i biorcę narządu z punktu widzenia samych zainteresowanych.

Aktywność transplantacyjna w Polsce jest dość szczegółowo uregulowana licznymi aktami prawnymi i nie sposób pisać o przeszczepach, nie wspominając o tej szczególnej w medycynie sytuacji. Najważniejszym jest tzw. ustawa transplantacyjna, czyli Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów, z późniejszymi zmianami.

Po pierwsze, kto może zostać dawcą narządu? Zgodnie z prawem, dawcą żywym narządu parzystego bądź podzielnego (czyli w praktyce nerki bądź fragmentu wątroby) może być osoba będąca rodzicem, dzieckiem, rodzeństwem bądź małżonkiem potencjalnego biorcy. Dotyczy to również osób przysposobionych (adoptowanych). W bardzo szczególnych przypadkach dawcą może zostać osoba spoza grona wymienionych, jeśli zachodzą szczególne względy osobiste; w tym ostatnim przypadku wymaga to jednak zgody sądu i pozytywnej opinii Krajowej Rady Transplantacyjnej.

Wymagania, jakie powinien spełniać kandydat na dawcę żywego komórek, tkanek lub narządu, również określa akt prawny - Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 kwietnia 2006 r. w sprawie wymagań dla kandydata na dawcę komórek, tkanek lub narządu. Bez wchodzenia w szczegóły: chodzi o zapewnienie przejrzystości całego procesu oraz bezpieczeństwo dawcy narządu - osoby zdrowej, poddawanej operacji chirurgicznej, z której bezpośrednią korzyść odnosi inna osoba (biorca).

Generalnie rzecz ujmując, spełnione muszą być następujące warunki:

  • muszą być wskazania do przeszczepienia narządu u biorcy (określa je lekarz),
  • ryzyko zabiegu u dawcy nie może wykraczać poza ryzyko dopuszczalne dla tego rodzaju zabiegów,
  • zabieg nie upośledzi w sposób istotny zdrowia dawcy,
  • dawca jest poinformowany i świadomy, jakiemu zabiegowi ma się poddać i jakie ryzyko oraz konsekwencje taki zabieg za sobą niesie,
  • dawca ma pełną zdolność do czynności prawnych i wyraża dobrowolnie zgodę,
  • biorca jest poinformowany i świadomy ryzyka oraz następstw zabiegu u dawcy i wyraża zgodę na przyjęcie narządu od tego dawcy.

Ten ostatni warunek może wzbudzić zdziwienie, ale tak właśnie jest - nie każdy biorca zaakceptuje ryzyko dla dawcy związane z pobraniem narządu, bez względu na to, jakie to ryzyko by nie było.

Jakie są przeciwwskazania do pobrania narządu od dawcy żywego? Najprościej wskazać na okoliczności wykluczające możliwość pobrania narządu od kandydata na dawcę:

  • zaburzenia psychiczne uniemożliwiające zrozumienie ryzyka dawstwa, w tym aktywna choroba psychiczna, upośledzenie umysłowe, narkomania, alkoholizm,
  • nowotwór,
  • ciąża,
  • zakażenie wirusami zapalenia wątroby typu B i C oraz zakażenie HIV,
  • niezgodność grup krwi (chociaż grupy krwi nie muszą być identyczne!),
  • każda choroba zwiększająca ryzyko zabiegu (ciężka choroba płuc, uogólniona miażdżyca z powikłaniami, choroby neurologiczne, zaburzenia krzepnięcia krwi, w tym tzw. trombofilie, czyli stany zwiększonego ryzyka zakrzepicy i zatorów).

Oprócz tych ogólnych przeciwwskazań istnieją również przeciwwskazania narządowoswoiste. W przypadku np. przeszczepiania nerki z oczywistych względów nie może zostać dawcą osoba, u której stwierdza się chorobę nerek (białkomocz, kamicę, wrodzoną chorobę nerek, np. wielotorbielowatość, itp.), osoba z chorobą układową, która sprzyja chorobie nerek (cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, przewlekła choroba wątroby). Nie można też pobrać nerki od dawcy dla biorcy, który jest „uczulony” na antygeny dawcy, czyli ma we krwi przeciwciała przeciwko antygenom dawcy.

Bielactwo, o którym mowa w pytaniu, jest zaburzeniem dotyczącym pigmentacji skóry. Niezależnie od tego, czy ma charakter wrodzony, czy też nabyty, nie ma nic wspólnego z czynnością i przeżyciem przeszczepianego narządu i nie stanowi przeciwwskazania do oddania narządu.

Jeśli rozważamy oddanie narządu lub części narządu osobie bliskiej, najlepiej wykonać proste i ogólnie dostępne badania: USG brzucha, oznaczenie grupy krwi, badania wątrobowe (w przypadku wątroby) albo badanie ogólne moczu z oceną osadu (w przypadku nerek) i zwrócić się do lekarza prowadzącego potencjalnego biorcę (nefrologa w stacji dializ lub w poradni nefrologicznej, gastrologa czy hepatologa w odpowiedniej poradni) albo bezpośrednio do ośrodka transplantacyjnego w pobliżu miejsca zamieszkania. Adresy i numery telefonów tych ostatnich można znaleźć na stronie internetowej POLTRANSPLANTU, agendy rządowej sprawującej kontrolę nad aktywnością transplantacyjną w Polsce. Lekarze w tych ośrodkach chętnie udzielą informacji.

Warto pamiętać, że przeszczepy od dawców żywych funkcjonują lepiej i dłużej niż przeszczepy od dawców zmarłych. Nic też nie wskazuje na to, by oddanie jednej nerki zwiększało ryzyko zachorowania na chorobę nerki pozostawionej dawcy. Pamiętajmy również, że nie trzeba czekać, aż chory na przewlekłą chorobę nerek rozpocznie dializoterapię - istnieje możliwość tzw. przeszczepienia z wyprzedzeniem, dzięki któremu biorca otrzymuje przeszczep jeszcze zanim będzie potrzebna hemodializa albo dializa otrzewnowa, co zasadniczo poprawia wyniki leczenia. Zwracam uwagę, że dawca nie musi być spokrewniony - może nim zostać małżonek.

19.09.2014
Zobacz także
  • Podstawowe badania i konsultacja przed zostaniem dawcą narządu
  • Przeszczepienie nerki od żywego dawcy
  • Żywy dawca nerki
  • Bielactwo
Inne pytania
  • Czy łuszczyca jest uleczalna?
  • Świąd skóry głowy
  • Leczenie grzybicy stóp
  • Białe krosty na ustach
  • Włókniaki miękkie
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta