×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Łuszczyca – przyczyny, objawy, leczenie

redakcja mp.pl

Jakie są objawy łuszczycy? Czym różni się łuszczyca krostkowa od zwykłej? Czy łuszczyca dotyczy tylko skóry?

Łuszczyca - przyczyny

Łuszczyca jest niezakaźną, przewlekłą, ogólnoustrojową chorobą zapalną, która charakteryzuje się specyficznymi zmianami skórnymi wynikającymi z nadmiernego rogowacenia naskórka.

Dotyczy około 2% populacji w Europie i Stanach Zjednoczonych, w Azji i Afryce występuje rzadziej. Częstość występowania łuszczycy w populacji polskiej określa się na ok. 3%.

Pomimo licznych i szeroko zakrojonych badań przyczyna łuszczycy pozostaje ciągle nie w pełni wyjaśniona. Niewątpliwie na rozwój choroby mają wpływ czynniki:

  • genetyczne – m.in. polimorfizm genu HLA-Cw6
  • immunologiczne – zaburzenia funkcjonowania zlokalizowanych w naskórku komórek Langerhansa oraz mechanizmy zależne od limfocytów T, zwłaszcza subpopulacji Th1 i Th17
  • środowiskowe – infekcje, niektóre leki (m.in. przeciwmalaryczne, beta-blokery, cymetydyna, niesteroidowe leki przeciwzapalne), stres, palenie tytoniu, picie alkoholu, ciąża i poród, menopauza.

Wyróżnia się 2 typy łuszczycy zwykłej:

  • typ I wykazuje silny związek z predyspozycją genetyczną, rozpoczyna się zwykle przed 40. rokiem życia, często w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym, cechuje go cięższy przebieg w porównaniu z typem II, trudniej reaguje na leczenie
  • typ II to tzw. łuszczyca dorosłych, zaczyna się zazwyczaj między 50. a 70. rokiem życia.

Dziedziczenie łuszczycy ma charakter wielogenowy. Ryzyko zachorowania na łuszczycę dziecka zdrowych rodziców wynosi 1–2%, gdy na łuszczycę choruje jedno z rodziców wzrasta do 10–20%, przy obojgu rodzicach chorych na łuszczycę sięga 50–70%.

Choroby współistniejące z łuszczycą

U chorych na łuszczycę stwierdza się większe niż w populacji ogólnej, związane z uogólnionym stanem zapalnym ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych (cukrzyca, otyłość, nadciśnienie tętnicze) oraz chorób układu krążenia (miażdżyca, choroba niedokrwienna serca, zawał serca, udar mózgu). Choroba znacząco obniża jakość życia pacjentów, negatywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie i stosunki międzyludzkie, co zwiększa ryzyko depresji.

Łuszczyca - objawy

Charakterystycznym objawem łuszczycy są specyficzne zmiany skórne wynikające z zaburzonego procesu regeneracji naskórka. W początkowej fazie choroby występuje wykwit pierwotny – to wyraźnie odgraniczona, czerwonobrunatna grudka o drobnopłatowej, złuszczającej się powierzchni. Może mieć wielkość od łebka szpilki do wykwitu o średnicy 1–2 cm. Zmiany w pełni rozwinięte, tzw. tarczki są większe (średnicy nawet kilku centymetrów) i pokryte mocno przylegającymi srebrzystymi łuskami, czyli blaszkami łuszczycowymi. Po zdrapaniu łuski ukazuje się błyszcząca, jakby pokryta woskiem powierzchnia (objaw świecy stearynowej) oraz drobne kropelkowate krwawienia (objaw Auspitza).

Łuszczycy może towarzyszyć świąd, głównie w okresie zaostrzenia zmian skórnych.

Łuszczyca

Fot. 1. Zmiany skórne w łuszczycy

Typowa lokalizacja zmian to łokcie, kolana, owłosiona skóra głowy i okolica lędźwiowo-krzyżowa. W rzadkich przypadkach zmiany obejmują całą powierzchnię skóry.

Dla aktywnej postaci łuszczycy charakterystyczny jest objaw Koebnera – zmiany łuszczycowe występują po upływie 6–12 dni wzdłuż linii zadrapania naskórka.

Odmiany łuszczycy: zwyczajna, krostkowa, stawowa

Łuszczyca jest najczęściej rozpoznawaną chorobą dermatologiczną. Jej rodzaje różnią się wyglądem, lokalizacją, intensywnością zabarwienia wykwitów, charakterem łuski.

Łuszczyca zwyczajna (plackowata) występuje najczęściej (dotyczy nawet 90% chorych). Typowe dla niej zmiany są wypukłe, okrągłe lub owalne, pokryte łuską, wyraźnie oddzielone od zdrowej skóry, zlokalizowane na nogach, ramionach, kolanach i łokciach, plecach, głowie, rzadziej na twarzy, dłoniach, stopach, czy brzuchu.


Fot. 2. Łuszczyca skóry łokci

Łuszczyca krostkowa – zajęta zmianami skóra jest czerwona, opuchnięta i pokryta krostami z wydzieliną ropną. Ten rodzaj łuszczycy występuje w dwóch postaciach: uogólnionej (jest to jedna z najcięższych postaci łuszczycy) i miejscowej (na dłoniach i stopach).

Łuszczyca stawowa, czyli łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) – manifestuje się przewlekłym zapaleniem stawów z łuszczycą lub bez łuszczycy skóry. Może występować tylko w jednej lokalizacji lub zajmować wiele stawów. Najbardziej powszechną postacią jest łuszczycowe zapalenie stawów obejmujące dystalne stawy międzypaliczkowe, często występują też zmiany łuszczycowe w obrębie paznokci. Choroba ma na ogół łagodny przebieg, w rzadkich przypadkach ciężkiej postaci może prowadzić do zniszczenia stawów i niesprawności.

Łuszczyca paznokci może współistnieć ze zmianami skórnymi lub stanowić jedyny objaw choroby. Jej objawem jest naparstkowanie – w płytce paznokciowej powstają punktowe wgłębienia ułożone liniowo lub przypadkowo. W wyniku zajęcia łożyska widoczne jest żółtawe przebarwienie wyglądające jak kropla oleju po płytką paznokcia. W zaawansowanych postaciach dochodzi do oddzielenia płytek paznokciowych (onycholizy), paznokcie są zgrubiałe, matowe, białawożółte, kruche i poprzecinane poprzecznymi bruzdami. W ciężkich postaciach płytki oddzielają się całkowicie.

Łuszczyca kropelkowa (kropelkowata) – zmiany mają kształt niewielkich grudek na czubku głowy, kończynach, czy tułowiu. Może pojawić się po infekcjach, najczęściej gardła.

Łuszczyca wysiękowa (odwrócona) występuje w fałdach skórnych (pod pachami, w pachwinach, pod biustem). Zmiany są jaskrawoczerwone, błyszczące i pokryte łuską.


Fot. 3. Łuszczyca skóry głowy

Łuszczyca owłosionej skóry głowy – ostro odgraniczone, czerwone plamy lub tarczki pokryte srebrzystymi łuskami mogą wychodzić poza owłosioną skórę głowy, na czoło, kark i uszy. Towarzyszy im świąd. Zmiany mogą być mylone z łojotokowym zapaleniem skóry lub grzybicą.

Erytrodermia w przebiegu łuszczycy

Erytrodermia to stan zapalny skóry, który obejmuje prawie całą powierzchnię ciała. Erytrodermia łuszczycowa jest najcięższą postacią łuszczycy. Żywoczerwonym zmianom przypominającym poparzenia towarzyszy przyspieszone bicie serca, ból, intensywny świąd, gorączka. Chorzy powinni być hospitalizowani. Przewlekła, nawracająca erytrodermia może prowadzić do amyloidozy narządów wewnętrznych.

Co robić w razie wystąpienia objawów łuszczycy?

W razie wystąpienia niepokojących zmian należy się zgłosić do dermatologa.

Łuszczyca jest rozpoznawana na podstawie badania klinicznego po stwierdzeniu wykwitów i ognisk charakterystycznych dla łuszczycy w typowej lokalizacji.

Jeśli obraz kliniczny jest niecharakterystycznym lekarz może przeprowadzić badanie dermatoskopowe (nieinwazyjne badanie, które polega na oglądaniu zmian skórnych specjalnym urządzeniem, w powiększeniu oraz z oświetleniem, pozwalającym na uwidocznienie głębszych struktur ocenianej zmiany) lub wykonać biopsję zmiany do oceny histopatologicznej.

Łuszczyca – leczenie

Najważniejszym aspektem leczenia łuszczycy jest uwzględnienie przez lekarza uwag pacjenta oraz wrażliwość na jego potrzeby.

Łuszczycy nie da się wyleczyć całkowicie i trwale. Regułą są nawroty choroby. Leczenie pomaga złagodzić objawy – można nim osiągnąć ustąpienie zmian, przedłużyć remisję, zapobiec wystąpieniu powikłań prowadzących do rozwoju ciężkiej postaci choroby, przywrócić sprawność życiową.

Leczenie polega na stosowaniu leków miejscowo, ogólnie lub w terapii skojarzonej, w zależności od stopnia nasilenia zmian, ich rozległości oraz częstości nawrotów.

Leczenie miejscowe

Podstawą leczenia miejscowego jest usunięcie łusek, a następnie zahamowanie nadmiernej proliferacji naskórka i stanu zapalnego. Służą do tego:

  • preparaty keratolityczne zawierające 5–10% kwasu salicylowego lub mocznika – powodują zmniejszenie ilości łusek, poprawiają przenikanie innych preparatów
  • dziegcie (pochodne węgla kamiennego) – używane są głównie w postaci maści i past, mają właściwości antyproliferacyjne
  • cygnolina – stosowana głównie w tzw. leczeniu minutowym, w stężeniach 0,5-2%, rozpoczynając od małych stężeń i zwiększając je w zależności od reakcji skóry, preparat jest nanoszony na skórę na kilka minut, a następnie zmywany
  • glikokortykosteroidy – mają silne właściwości przeciwzapalne, antyproliferacyjne i immunomodulujące, ze względu na możliwość wystąpienia działań niepożądanych związanych z nieprawidłowym stosowaniem tych preparatów, należy je stosować wyłącznie pod kontrolą lekarza
  • analogi witaminy D3 (kalcypotriol, takalcytol) – preparaty te dają dobre efekty terapeutyczne przy mniejszych działaniach niepożądanych w porównaniu z miejscowo stosowanymi kortykosteroidami.

Leczenie ogólne

Leczenie ogólne łuszczycy rozważa się, gdy zmiany zajmują ponad 10% powierzchni ciała, leczenie miejscowe nie przynosi skutku, a przebieg choroby obciąża psychicznie chorego w stopniu uniemożliwiającym codzienne funkcjonowanie. Wskazanie stanowią też łuszczyca krostkowa, łuszczyca stawowa oraz erytrodermia łuszczycowa. Metody i leki stosowane w leczeniu ogólnym:

  • fototerapia – polega na ekspozycji na światło ultrafioletowe wytwarzane przez specjalne lampy (wykorzystuje się promieniowanie wąskopasmowe UVB 311nm), musi przebiegać pod nadzorem przeszkolonego personelu
  • fotochemioterapia – inaczej terapia PUVA (Psoralen Ultra-Violet A), to naświetlanie promieniowaniem UVA po podaniu psolarenu, leku światłouwrażliwiającego
  • metotreksat – jest to najczęściej stosowany w łuszczycy lek cytostatyczny; przed jego włączeniem należy wykonać podstawowe badania laboratoryjne, morfologię krwi z rozmazem, badanie czynności nerek oraz wątroby, RTG klatki piersiowej oraz przeprowadzić ogólne badanie lekarskie; lek może być przyjmowany wyłącznie pod kontrolą lekarza
  • cyklosporyna A – to silnie działający lek immunosupresyjny skuteczny we wszystkich postaciach łuszczycy, jednak ze względu na nefrotoksyczność wskazany jest głównie w przypadkach łuszczycy szczególnie rozległej i opornej na inne metody leczenia; podawanie wiąże się z koniecznością monitorowania parametrów laboratoryjnych oraz ciśnienia tętniczego krwi
  • retinoidy – normalizują proliferację i różnicowanie keratynocytów oraz ograniczają stan zapalny; wskazane są do stosowania w łuszczycy krostkowej; ponieważ mają działanie teratogenne, kobiety w wieku rozrodczym mogą je przyjmować tylko równocześnie, stosując antykoncepcję, którą muszą utrzymać jeszcze przez 2 lata po zakończeniu leczenia; najczęściej występujące objawy niepożądane to suchość ust, nosa, oczu, błon śluzowych oraz wypadanie włosów
  • leki biologiczne – są to preparaty działające na określone cytokiny, które biorą udział w immunopatogenezie łuszczycy; podawane są w iniekcjach, podskórnie lub dożylnie; w ostatnich latach do leków starszej generacji – inhibitorów TNF-α dołączyły inhibitory interleukiny 17 oraz najnowsze, inhibitory interleukiny 23; leki biologiczne są podawane w ramach programów lekowych.

Jakie są domowe sposoby leczenia łuszczycy?

Kluczowa jest prawidłowa pielęgnacja ciała za pomocą dermokosmetyków. Zaleca się stosowanie emolientów, szamponów, płynów zawierających dziegieć, czy siarkę oraz preparatów o działaniu keratolitycznym (złuszczają zrogowaciały naskórek).

Co robić po zakończeniu leczenia łuszczycy?

W okresie ustąpienia (remisji) zmian chorobowych należy unikać czynników, które mogą się przyczyniać do zaostrzenia zmian, są to m.in.:

  • ogniska zapalne – np. zapalenie zatok, gardła, próchnica
  • infekcje
  • palenie tytoniu
  • wybrane leki – np. glikokortykosteroidy podawane doustnie.

Aby zapobiec suchości skóry, wskazane jest stosowanie odpowiednich emolientów.

Zapamiętaj

  • Łuszczyca jest przewlekłą, nawracającą chorobą, na którą choruje około 2% populacji. W jej rozwoju odgrywają rolę czynniki genetyczne i immunologiczne.
  • Łuszczyca nie jest zakaźna.
  • Do istotnych środowiskowych czynników wyzwalających łuszczycę należą m.in.: infekcje, niektóre leki, stres, palenie tytoniu, alkohol.
  • Łuszczycę rozpoznaje się przede wszystkim na podstawie objawów klinicznych (nie istnieją badania krwi specyficzne dla tej choroby).
  • Większość pacjentów z łuszczycą o nasileniu łagodnym do średniego można leczyć jedynie preparatami o działaniu miejscowym.
  • U części pacjentów łuszczyca wymaga leczenia ogólnego.

27.04.2022
Zobacz także
  • Łuszczycowe zapalenie stawów
Wybrane treści dla Ciebie
  • Łojotok - przyczyny, objawy, leczenie
  • Łysienie plackowate
  • Choroba Sneddona i Wilkinsona
  • Choroby bakteryjne skóry
  • Rogowce dłoni i stóp
  • Twardzina ograniczona
  • Modzele i nagniotki
  • Ziarniniak kwasochłonny twarzy
  • Bielactwo nabyte
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta