×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) - objawy, przyczyny i leczenie

lek. Magdalena Wiercińska

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) jest chorobą skóry występującą u osób w każdym wieku. Objawy ŁZS to łuszczenie się skóry, rumień oraz świąd. Zmiany skórne pojawiają się najczęściej na owłosionej skórze głowy, twarzy, klatce piersiowej, pod pachami i w pachwinach.

Co to jest i jaka jest przyczyna łojotokowego zapalenia skóry?

Łojotokowe zapalenie skóry jest przewlekłą i nawrotową chorobą skóry, która charakteryzuje się występowaniem zmian rumieniowo-złuszczających na skórze twarzy, klatki piersiowej oraz owłosionej głowy. Zmiany skórne mogą występować również pod pachami i w pachwinach. Przyczyną choroby jest nadmierna aktywność gruczołów łojowych i współistniejące zakażenie grzybem drożdżopodobnym Malassezia furfur (Pityrosporum ovale). Badania wskazują na zwiększoną liczbę tych grzybów w okolicach łojotokowych i pozytywny efekt terapeutyczny preparatów przeciwgrzybiczych.

Dodatkowe znaczenie w zaostrzeniu choroby mogą mieć leki, w tym haloperydol, sole złota, chloropromazyna czy psoraleny.

Łojotokowe zapalenie skóry zazwyczaj występuje u osób zdrowych, ale może się wiązać z zakażeniem ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV) lub chorobami neurologicznymi (np. incydentem naczyniowo-mózgowym, chorobą Parkinsona).

Częstość występowania łojotokowego zapalenia skóry (ŁZS)

Łojotokowe zapalenie skóry jest jedną z najczęstszych chorób skóry. W populacji ogólnej wynosi częstość występowania wynosi 1–3%, a u chorych z upośledzeniem odporności 34–83%. Istnieją dwa szczyty zachorowań w 2.–12. miesiącu życia oraz w okresie dojrzewania i u młodych dorosłych. Nieco częściej obserwuje się je u mężczyzn.

Łojotokowe zapalenie skóry – objawy

Objawy łojotokowego zapalenia skóry (ŁZS) u młodzieży i dorosłych obejmują tłuste łuski (łuszczące się, tłuste, rumieniowe plamy) na:

  • skórze głowy,
  • w fałdach nosowo-wargowych,
  • uszach,
  • brwiach,
  • klatce piersiowej lub
  • w górnej okolicy pleców.

Wykwity rumieniowo-złuszczające pojawiają się też na skórze brwi oraz za małżowiną uszną, dodatkowe zmiany skórne mogą wystąpić także w okolicy fałdów pachowych i w zgięciach stawowych.

Pacjenci z łojotokowym zapaleniem skóry mogą odczuwać niewielki świąd skóry. Przewlekły stan zapalny na skórze głowy czy w obrębie brwi może spowodować przerzedzenie włosów. Szczególnie u pacjentów w podeszłym wieku łojotokowe zapalenie skóry może prowadzić do erytrodermii, czyli uogólnionego stanu zapalnego skóry.

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) u niemowląt

U niemowląt ŁZS może się objawiać jako grube, białe lub żółte, tłuste łuski na owłosionej skórze głowy (tzw. ciemieniucha). Objawy te są zazwyczaj łagodne i mają tendencję do samoistnego ustępowania.

Kiedy zgłosić się do lekarza przy podejrzeniu łojotokowego zapalenia skóry (ŁZS)?

Pojawienie się zmian skórnych wymaga konsultacji dermatologa celem ustalenia rozpoznania. Erytrodermia w przebiegu łojotokowego zapalenia skóry jest wskazaniem do hospitalizacji.

Diagnoza - jakie badania przeprowadza się przy podejrzeniu łojotokowego zapalenia skóry (ŁZS)

Rozpoznanie łojotokowego zapalenia skóry ustala się na podstawie badania dermatologicznego. W typowych przypadkach nie są wymagane żadne badania dodatkowe, lekarz rozpoznaje chorobę na podstawie charakterystycznego wyglądu zmian skórnych i informacji uzyskanych od pacjenta na temat przebiegu choroby. W uzasadnionych sytuacjach, zwłaszcza w przypadku różnicowania z łuszczycą lub zmianami skórnymi o charakterze wyprysku, może być konieczne wykonanie biopsji i pobranie wycinków do badania histopatologicznego.

Leczenie łojotokowego zapalenia skóry (ŁZS)

U niemowląt leczenie łojotokowego zapalenia skóry (ŁZS) polega na stosowanie środków zmiękczających i nawilżających (emolientów), które wpływają na rozluźnienie łusek (np. olej mineralny, oliwa z oliwek lub wazelina). Dermokosmetyki te nanosi się na głowę dziecka przed kąpielą, a następnie spłukuje i pocierając ściereczką lub szczotką do włosów dla niemowląt można usunąć łuski.

Łagodne łojotokowe zapalenie owłosionej skóry głowy można leczyć dostępnymi bez recepty szamponami przeciwłupieżowymi (zawierającymi siarczek selenu, pirytionian cynku lub dziegcie). Korzystne może być także używanie szamponu z olejkiem z drzewa herbacianego. Długotrwałą kontrolę objawów może zapewnić stosowanie szamponów przeciwgrzybiczych zawierających ketokonazol lub cyklopiroks, które stosuje się codzienne lub przynajmniej 2–3 razy w tygodniu przez kilka tygodni, aż do uzyskania rezultatu. Następnie, w zapobieganiu nawrotom można stosować te szampony raz w miesiącu. Należy przestrzegać zaleceń dotyczących ich stosowania, m.in. zapewnić odpowiednio długi (ok. 5 min) czas pozostawienia ich na skórze głowy. W cięższej postaci choroby lekarz może zalecić stosowanie szamponu z glikokortykosteroidami.

W leczeniu łojotokowego zapalenia skóry twarzy i tułowia mają zastosowanie zarówno leki przeciwzapalne, jak i przeciwgrzybicze. Do leków przeciwzapalnych należą miejscowe glikokortykosteroidy (stosowane pod nadzorem lekarza) oraz inhibitory kalcyneuryny (takrolimus i pimekrolimus). Tę ostatnią grupę można stosować bezpiecznie nawet na skórę twarzy i przez dłuższy czas. W leczeniu zmian na owłosionej skórze głowy wykorzystuje się także pirytonian cynku, dziegcie, ichtiol czy siarkę. W bardziej nasilonych postaciach łojotokowego zapalenia skóry lekarz może rozważyć leczenie lekami przeciwgrzybiczymi stosowanymi doustnie.

Warto pamiętać, że łojotokowe zapalenie skóry to choroba przewlekła i po ustąpieniu zmian skórnych pod wpływem leczenia możliwy jest nawrót zmian chorobowych. Nie wolno stosować glikokortykosteroidów na skórę twarzy, zwłaszcza tych silnie działających.

Łojotokowe zapalenie skóry może ulec zaostrzeniu pod wpływem niewłaściwej diety. Opisywano zmiany skórne przypominające łojotokowe zapalenie skóry przy niedoborze cynku, wolnych kwasów tłuszczowych i witaminy B, ale dane na ten temat nie są jednoznaczne.

Profilaktyka łojotokowego zapalenia skóry (ŁZS)

Profilaktyka nawrotów choroby polega na stosowaniu szamponów leczniczych o działaniu przeciwgrzybiczym zgodnie z zaleceniami lekarza.

13.12.2021
Zobacz także
  • Choroba Parkinsona
  • Padaczka
  • Łojotok - przyczyny, objawy, leczenie
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zakażenie paznokci bakterią Pseudomonas aeruginosa
  • Rybia łuska
  • Liszajec zakaźny
  • Nadmierne wydzielanie potu (Hyperhidrosis)
  • Łupież czerwony mieszkowy
  • Linijna IgA dermatoza pęcherzowa
  • Modzele i nagniotki
  • Odmrożenia (odmroziny)
  • Rumień obrączkowaty odśrodkowy
  • Choroba Dariera
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta