Skóra poddana przewlekłemu działaniu promieniowania słonecznego ulega pogrubieniu, staje się mniej elastyczna i bardziej szorstka. Powstają wówczas głębokie zmarszczki i bruzdy nosowo-wargowe oraz różnego rodzaju przebarwienia i odbarwienia.
Charakterystyka promieniowania słonecznego
Spośród czynników środowiskowych pierwsze miejsce w powstawaniu czerniaka i raków skóry zajmuje promieniowanie ultrafioletowe (UV), stanowiące 1% promieniowania słonecznego. Promieniowanie słoneczne jest promieniowaniem elektromagnetycznym i obejmuje: promieniowanie podczerwone, światło widzialne i promieniowanie ultrafioletowe.
W spektrum UV mieszczą się:
- UVA (320-400 nm) - ma ono głównie właściwości barwnikowe i w mniejszym stopniu powoduje zaczerwienienia skóry (rumień). Ponadto, penetrując do skóry, uszkadza włókna kolagenu i elastyny, wyrządzając przez to nieodwracalne zmiany (starzenie się skóry - tzw. photoaging, nadmierne wysuszenie)
- UVB (290-320 nm) – ma silne właściwości powodujące rumień. Działa na powierzchni skóry, powodując zwiększoną syntezę barwnika skóry i oparzenia słoneczne; przy długotrwałej ekspozycji działa rakotwórczo
- UVC (<280 nm) - prawie całkowicie pochłania je warstwa ozonowa.
Skóra poddana przewlekłemu działaniu promieniowania słonecznego ulega pogrubieniu, staje się mniej elastyczna i bardziej szorstka. Powstają wówczas głębokie zmarszczki i bruzdy nosowo-wargowe oraz różnego rodzaju przebarwienia i odbarwienia. Najczęstszymi zmianami związanymi z ekspozycją na UV są: piegi, plamy soczewicowate, rogowacenia słoneczne i nowotwory skóry.
Ochrona przeciwsłoneczna (fotoprotekcja)
Fotoprotekcja dzieli się na naturalną i zewnętrzną. Do tej pierwszej zaliczamy: zabarwienie skóry (tzw. opaleniznę), pogrubienie warstwy rogowej naskórka oraz mechanizmy naprawy komórkowej (uszkodzonego DNA pod wpływem UV). Należy pamiętać, że naturalna fotoprotekcja zależy od fototypu danej osoby, jej wieku oraz skłonności genetycznej. W związku z tym ważną rolę odgrywa fotoprotekcja zewnętrzna, do której zalicza się preparaty kosmetyczne, zawierające filtry ograniczające kontakt skóry z promieniowaniem słonecznym.
Chemiczne filtry przeciwsłoneczne
Pierwsze chemiczne filtry przeciwsłoneczne wprowadzono na rynek w 1928 r. Określono je jako substancje pochłaniające, odbijające lub rozpraszające promieniowanie w zakresie światła ultrafioletowego o długości fali 290-400 nm. Do substancji czynnych filtrów przeciwsłonecznych należą m.in.: kwas para-aminobenzoesowy (PABA), awobenzon, cynoksan, dioksybenzon, homosalat, antranilan metylu, salicylan ortylu, sulisobenzon, salicylan trolaminy.
Fizyczne filtry przeciwsłoneczne
Filtry fizyczne są to substancje na ogół pochodzenia mineralnego, które odbijają promieniowanie z całego zakresu długości fal. Stosuje się dwa typy produktów:
- barwne pigmenty (tlenek tytanu, tlenek cynku, tlenki żelaza)
- pigmenty mikronizowane tlenku cynku lub tlenku tytanu
- Pigmenty są stosowane w produktach przeciwsłonecznych określanych mianem„total”, zwłaszcza dla niemowląt, małych dzieci, dla osób o skórze wrażliwej lub alergicznej.
Najnowsze preparaty chroniące przed słońcem zawierają najczęściej mieszaninę filtrów chemicznych i fizycznych.
SPF (Sun Protection Factor) jest to wskaźnik ochrony przed promieniowaniem słonecznym.
Rodzaje filtrów:
- NISKI 2-4-6 SPF
- ŚREDNI 8–10–12 SPF
- WYSOKI 15–20–25 SPF
- BARDZO WYSOKI 30–40–50 SPF
- ULTRA WYSOKI 50+ SPF
Preparaty z filtrami powinno się stosować:
- przez cały rok
- 20 minut przed wyjściem domu
- co około 2 godziny w ciągu dnia
- po wyjściu z kąpieli
- wystarczająco grubą warstwę.
Kremy z wysokim filtrem powinny stosować przede wszystkim: dzieci, osoby z jasną karnacją, pacjenci po zabiegach z zakresu medycyny estetycznej (tj. peelingi, dermabrazje), osoby z grupy zwiększonego ryzyka (osobnicze lub rodzinne występowanie czerniaka), osoby ze skłonnością do występowania przebarwień, osoby przyjmujące leki światłouczulające, pacjenci po przeszczepie narządów.
Każdy powinien dobrać krem z filtrem do własnej karnacji, pamiętając o tym, że należy zaczynać od wyższych SPF i przestrzegać zasad ogólnych przedstawionych powyżej.