×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Trądzik pospolity - rodzaje i przyczyny. Jak pozbyć się trądziku?


Aktualizacja: lek. Magdalena Wiercińska

Trądzik jest powszechną chorobą skóry, w przebiegu której dochodzi do pojawienia się zmian skórnych – zaskórników, grudek, krost. Najczęściej trądzik pojawia się u młodzieży, ale może też wystąpić u niemowląt, dzieci oraz dorosłych. Trądzik najczęściej lokalizuje się na twarzy, szyi, górnej części pleców, ramionach, klatce piersiowej. W leczeniu stosuje się odpowiednią pielęgnację i higienę skóry, leki stosowane miejscowo (np. retinoidy, kwas azelainowy, nadtlenek benzoilu oraz antybiotyki), a także antybiotyki i inne leki przyjmowane doustnie.

Co to jest trądzik pospolity?

Trądzik pospolity (acne vulgaris) jest przewlekłą chorobą skóry dotyczącą aparatu włosowo-łojowego, której towarzyszy łojotok. Trądzik pospolity cechuje się występowaniem zaskórników otwartych i zamkniętych, grudek, krost, guzków, pseudocyst i torbieli ropnych umiejscowionych w okolicach łojotokowych, czyli w miejscach, gdzie występuje zwiększona produkcja łoju – twarz, plecy, szyja, ramiona, górna część pleców.

Trądzik pospolity występuje najczęściej u nastolatków i młodych dorosłych, ale nie ogranicza się do tych grup wiekowych. Nasilenie zmian skórnych może być różne – od minimalnego aż do nasilonego, z towarzyszącym stanem zapalnym. Zmiany skórne w przebiegu trądziku mogą powodować powstawanie ciemnych plam, blizn i wpływać negatywnie na samopoczucie.

Polecamy: Przebarwienia i blizny po trądziku – jak się ich pozbyć?

Przyczyny trądziku

Mechanizm powstania trądziku pospolitego obejmuje interakcję wielu czynników, które powodują tworzenie się zaskórników i rozwój stanu zapalnego.

Przyczyn trądziku jest wiele są to m.in.:

  • zwiększona produkcja łoju
  • zablokowanie aparatu włosowo-łojowego przez czop rogowy
  • kolonizacja przewodu wyprowadzającego przez bakterie Cutibacterium acnes oraz
  • reakcja zapalna
  • reakcja immunologiczna.

Pewną rolę odrywają także męskie hormony płciowe, czyli androgeny – pobudzają one produkcję sebum. Hiperandrogenizm, czyli zwiększone stężenie androgenów we krwi, może powodować trądzik, ale większość pacjentów z trądzikiem pospolitym nie ma nadmiaru androgenów.

Podejrzewa się także, że dieta ma wpływ na występowanie trądziku. Negatywny wpływ mogą mieć mleko oraz produkty o wysokim indeksie glikemicznym.

Więcej na ten temat przeczytasz w artykule Dieta a trądzik

Choć popularne jest przeświadczenie, że spożywanie czekolady wpływa negatywnie na trądzik, nie udokumentowano tego w badaniach.

Czynniki genetyczne niewątpliwie odgrywają istotną rolę w powstawaniu zmian chorobowych. U chorych z uporczywym trądzikiem na ogół stwierdza się w wywiadzie występowanie trądziku u innych członków rodziny.

Jak powstaje trądzik?

Mechanizm powstawania trądziku obejmuje złożoną interakcję czynników, takich jak stymulacja gruczołów łojowych przez androgeny, obecność określonych bakterii w mieszku włosowym (Cutibacterium acnes) oraz wrodzona odpowiedź immunologiczna, a także uwarunkowania genetyczne i przypuszczalnie dieta.

Sekwencja zdarzeń, która prowadzi do powstawania zmian trądzikowych nie jest dokładnie znana. Podejrzewa się, że najpierw powstaje mikrozaskórnik, następnie zaskórniki zamknięte i zaskórniki otwarte, grudki, krosty i guzki zapalne. Proces, w którym mikrozaskórniki rozwijają się i ewoluują w inne zmiany trądzikowe, pozostaje do wyjaśnienia, ale podejrzewa się, że wpływ na ten proces ma kombinacja kilku czynników, m.in. hiperkeratynizacji (namnażanie się komórek nabłonka, które blokują ujście mieszka włosowego) mieszków włosowych, zwiększonej produkcji sebum przez gruczoły łojowe Cutibacterium acnes, bakterii, które są normalnym składnikiem flory bakteryjnej skóry.

Powstawanie trądziku: Łój swobodnie wydostaje się na powierzchnię skóry Powstawanie trądziku: Łój gromadzi się w mieszku włosowym
1. Łój swobodnie wydostaje się na powierzchnię skóry 2. Łój gromadzi się w mieszku włosowym

Powstawanie trądziku: Łój gromadzi się w zamkniętym mieszku włosowym Powstawanie trądziku: Dołączają sięczynniki towarzyszące: stan zapalny i bakterie
3. Łój gromadzi się w zamkniętym mieszku włosowym 4. Pojawia się stan zapalny, bakterie

Ryc. 1–4. Rozwój zmian skórnych w trądziku

Jak często występuje trądzik?

Trądzik pospolity jest powszechny i występuje najczęściej u nastolatków i młodych dorosłych. Szacuje się, że częstość występowania trądziku pospolitego u nastolatków waha się od 35 do ponad 90%.

Trądzik często rozpoczyna się w okresie przed dojrzewaniem (w wieku od 7 do 12 lat) i ustępuje w trzeciej dekadzie życia, ale może utrzymywać się w wieku dorosłym lub pojawić się dopiero w wieku dorosłym. Trądzik młodzieńczy częściej dotyczy mężczyzn, natomiast trądzik występujący w wieku dorosłym dotyczy częściej kobiet.

Zaskórniaki - jak wyglądają – zdjęcia

Otwarte zaskórniki na skórze nosa Fot. 1. Otwarte zaskórniki na skórze nosa

Zamknięte zaskórniki w okolicy czołowej Fot. 2. Zamknięte zaskórniki w okolicy czołowej

Wykwitem pierwotnym w trądziku pospolitym jest zaskórnik. Wyróżnia się dwa typy zaskórników: otwarty i zamknięty.

Zaskórniki otwarte w części środkowej mają otwór, przez który wydobywa się masa łojowo-rogowa. W wyniku utleniania się keratyny i gromadzenia melaniny zaskórniki te są ciemno zabarwione na szczycie (fot. 1.).

Zaskórniki zamknięte są białe, drobne, powstają w wyniku nagromadzenia korneocytów w ujściu gruczołów łojowych (fot. 2.).

Zmiany chorobowe w trądziku lokalizują się najczęściej w miejscach łojotokowych, czyli: na twarzy i szyi, tułowiu, klatce piersiowej i ramionach.

Czynniki zaostrzające trądzik

Przebieg trądziku jest przewlekły, zazwyczaj w okresie letnim zmiany ulegają poprawie. Do zaostrzenia się zmian trądzikowych mogą się przyczyniać różne czynniki, takie jak:

  • powtarzające się urazy mechaniczne skóry spowodowane szorowaniem skóry środkami kosmetycznymi (mydłami, środkami ściągającymi)
  • zwiększone spożycie mleka i produktów o wysokim indeksie glikemicznym
  • stres
  • insulinooporność
  • zbyt mała masa ciała lub nadmierna masa ciała (mierzona według wskaźnika BMI) – część badań wskazuje, że niedowaga może wpływać negatywnie na zmiany trądzikowe, podczas gdy inne badania wskazują, że wpływ taki może mieć nadmierna masa ciała.

Trądzik - rodzaje

Wyróżnia się następujące postacie kliniczne:

  • trądzik młodzieńczy (acne juvenilis) – największe nasilenie zmian występuje w okresie pokwitania, po kilku latach trwania wykazuje tendencję do samoistnego ustępowania. Dominują zaskórniki i wykwity grudkowe zlokalizowane głównie na twarzy i plecach
  • trądzik ropowiczy (acne phlegmonosa) – z obecnością ropnych torbieli, gojenie następuje przez bliznowacenie (blizny są nierówne, wciągnięte).
  • trądzik skupiony (acne conglobata) – najczęściej u mężczyzn, obecne są głębokie nacieki i torbiele ropne, bardzo duże zaskórniki. Zmiany często zajmują okolice pachową, pachwinową i pośladki. Podczas gojenia tworzą się blizny.
  • trądzik bliznowcowy (acne keloidea) – w obrębie wykwitów trądzikowych tworzą się bliznowce.

Rzadsze postaci trądziku to:

  • trądzik z objawami ogólnymi i ciężkim przebiegiem (acne fulminans) – występuje u młodych mężczyzn, wykwitom towarzyszą: leukocytoza, czyli zwiększenie liczby białych krwinek we krwi, przyspieszony OB, gorączka, bóle stawowe; w  RTG można stwierdzić zmiany w stawie mostkowo-obojczykowym,
  • trądzik z wydrapania (acne excoriée), występuje głównie u dorastających dziewcząt i młodych kobiet i charakteryzuje się występowaniem łagodnych zaskórników lub grudek zapalnych, które są często i przewlekle wyciskane i złuszczane, co prowadzi do nadżerek i blizn.

Z uwagi na czynniki prowokujące wystąpienie zmian znany jest również podział trądziku na:

  • trądzik zawodowy – chlor, dziegcie, oleje
  • trądzik polekowy – steroidy, witamina B12, jod, barbiturany
  • trądzik kosmetyczny – pudry i róże zatykające ujścia gruczołów łojowych i potowych.

W tych przypadkach po wyeliminowaniu czynników prowokujących zmiany trądzikowe ustępują.

Czy zmiany trądzikowe można wyciskać?

Nie powinno się wygniatać trądzikowych zmian skórnych (zaskórników, grudek zapalnych), ponieważ grozi to powstaniem szpecących blizn i przebarwień, które się później bardzo trudno leczy.

Jak lekarz rozpoznaje trądzik?

Na podstawie obrazu klinicznego, wywiadu oraz przeprowadzonych badań dodatkowych lekarz rozpoznaje trądzik.

U niektórych osób konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, np. badań hormonalnych.

Trądzik - jak się go pozbyć?

Samodzielne leczenie trądziku – pielęgnacja skóry

Pielęgnacja skóry jest ważną częścią leczenia trądziku. Obejmuje ona odpowiednią higienę skóry, stosowanie kremów nawilżających i ochrony przeciwsłonecznej.

Polecamy: Jak stosować preparaty (kremy, żele) na trądzik, pielęgnacja twarzy z trądzikiem, makijaż – czy można stosować przy trądziku?

Należy myć skórę twarzy nie częściej niż dwa razy dziennie, używając delikatnego, niezawierającego mydła środka do oczyszczania skóry twarzy i ciepłej (nie gorącej) wody. Niektórzy eksperci odradzają unikania gąbek i myjek, a zamiast tego zalecają myć skórę rękami. Energiczne pocieranie skóry podczas mycia lub szorowanie może pogorszyć trądzik i uszkodzić powierzchnię skóry. Nie należy stosować tradycyjnych, alkalicznych mydeł, preparatów silnie wysuszających i odtłuszczających skórę (np. kosmetyków na bazie alkoholu).

Nie należy wyciskać zmian skórnych, ponieważ może to pogorszyć trądzik i powodować blizny lub zakażenie zmian.

Stosowanie kremu nawilżającego minimalizuje suchość i łuszczenie się skóry, które stanowią częste działania niepożądane niektórych metod leczenia trądziku. Środki nawilżające, które są opisane „niekomedogenne" rzadziej zatykają pory skóry. Brak nawilżania skóry to podstawowy błąd w pielęgnacji. Skóra trądzikowa, mimo iż zwykle jest przetłuszczona, często jest zarazem odwodniona, a dodatkowe zabiegi wysuszające sprzyjają wzmożonej produkcji sebum, nasilając trądzik. Dodatkowo niektóre preparaty stosowane w leczeniu trądziku (retinoidy, nadtlenek benzoilu) mogą drażnić i wysuszać skórę, dlatego nawilżanie może poprawić tolerancję leczenia. Zalecane są także delikatne kremy do cery trądzikowej na noc, bez wazeliny, lanoliny, olejów roślinnych, najlepiej bez dodatków zapachowych, emulgatorów i substancji drażniących.

Ochrona przeciwsłoneczna jest bardzo ważna. Niektóre leki przeciwtrądzikowe zwiększają wrażliwość skóry na światło słoneczne (np. retinoidy, doksycyklina). Aby zminimalizować uszkodzenia skóry spowodowane przez słońce, należy unikać nadmiernej ekspozycji na słońce i stosować środki z filtrem przeciwsłonecznym o poziomie ochrony co najmniej SPF 30, który blokuje zarówno promieniowanie UVA, jak i UVB, przed ekspozycją na słońce.

Samodzielne leczenie łagodnego trądziku lekami bez recepty

U osób z łagodnym trądzikiem można na początku spróbować samodzielnego leczenia produktami bez recepty. Dostępne bez recepty preparaty na trądzik mogą obejmować środki zawierające kwas salicylowy, nadtlenek benzoilu, siarkę, alfa-hydroksykwasy, adapalen lub olejek z drzewa herbacianego. Połączenie kilku środków może być skuteczniejsze niż stosowanie tylko jednego produktu. W rzadkich przypadkach może dojść do silnych reakcji alergicznych na produkty przeciwtrądzikowe, więc przez pierwsze kilka dni warto wypróbować je na niewielkim obszarze skóry.

Jeśli po trzech miesiącach samodzielnego leczenia preparatami bez recepty nie ma poprawy lub jeśli trądzik ma umiarkowane lub ciężkie nasilenie, należy skonsultować się z lekarzem.

Trądzik – leczenie

Lekarz zaleci odpowiednie leczenie w zależności od rodzaju trądziku i stopnia jego nasilenia. Niektóre metody są skuteczne w leczeniu trądziku niezapalnego (np. zaskórników), a inne w przypadku trądziku związanego ze stanem zapalnym (np. guzki zapalne) skóry lub u osób z zarówno niezapalnymi, jak i zapalnymi zmianami trądzikowymi. Zwykle łączenie różnych leków jest skuteczniejsze niż leczenie jednym lekiem.

Leczenie trądziku obejmuje zarówno leki miejscowe, czyli leki nakładane na skórę, jak i leczenie ogólne, czyli tabletki przyjmowane doustnie.

Trądzik – leczenie miejscowe

W leczeniu trądziku stosuje się miejscowo różne preparaty zawierające, m.in:

  • miejscowe retinoidy, czyli np. tretynoinę, izotretynoinę, adapalen, trifaroten, trifaroten. Zwykle stosuje się je raz dziennie, choć ze względu na to, że mogą powodować podrażnienie skóry, można je stosować rzadziej, np. co drugi dzień. Retinoidy to podstawowe leki w terapii trądziku, ale często pacjenci są im niechętni z uwagi na działanie drażniące, ponieważ u wielu osób na początku leczenia występuje pieczenie, zaczerwienienie i przesuszenie skóry. Dlatego też lekarz może zalecić na początku np. nakładanie preparatów na mniej wrażliwe części twarzy albo stosowanie ich tylko 2–3 razy w tygodniu, stopniowo zwiększając częstotliwość, ponieważ powoduje to przyzwyczajenie skóry i coraz lepszą tolerancję. Retinoidy mogą powodować podrażnienia skóry i zwiększać ryzyko oparzeń słonecznych. Podczas stosowania retinoidów należy stosować ochronę przeciwsłoneczną (filtr przeciwsłoneczny SPF 30 lub wyższy). Nie należy stosować retinoidów w ciąży.
  • nadtlenek benzoilu. Część preparatów przeciwtrądzikowych zawiera nadtlenek benzoilu w połączeniu z retinoidem lub antybiotykiem. Nadtlenek benzoilu może podrażniać skórę, czasami powodując zaczerwienienie i łuszczenie się skóry, a także może wybielać odzież, ręczniki, pościel i włosy.
  • antybiotyki stosowane miejscowo, które działają przeciwbakteryjnie i zmniejszają stan zapalny. Antybiotyki stosowane miejscowo obejmują m.in. klindamycynę, erytromycynę. Zwykle stosuje się je raz lub dwa razy dziennie. Nie należy stosować jednocześnie antybiotykoterapii miejscowej i doustnej.
  • kwas azelainowy, który występuje w postaci 15–20% kremu lub żelu. Preparat jest dobrze tolerowany, dlatego zalecany jest zwłaszcza u pacjentów z delikatną, wrażliwą, suchą lub atopową skórą oraz z uwagi na działanie rozjaśniające – u osób z przebarwieniami potrądzikowymi. Jest bezpieczny i może być stosowany w ciąży.
  • inne miejscowe produkty przeciwtrądzikowe, takie jak kwas salicylowy, kwas glikolowy.

Ważne!
Leków przeciwtrądzikowych nie należy nakładać „punktowo” (tj. tylko na widoczne wykwity), ale na całą powierzchnię zmienionej chorobowo skóry, co pozwala na eliminację niewidocznych gołym okiem mikrozaskórników i zapobieganie pojawianiu się nowych zmian.

Trądzik – leczenie doustne

W leczeniu trądziku stosuje się antybiotyki przyjmowane doustnie, izotretynoinę i leki hormonalne. Dotyczy to umiarkowanych i ciężkich postaci trądziku, ale także pacjentów z mniej nasilonymi zmianami, jeśli choroba znacząco pogarsza jakość życia lub zmiany trądzikowe ustępują z pozostawieniem blizn.

Trądzik – antybiotykoterapia

Z antybiotyków stosuje się tetracykliny (np. limecyklina, doksycyklina, chlorowodorek tetracykliny) i makrolidy (np. erytromycyna, azytromycyna).

Nie stosuje się samych antybiotyków doustnych, ale łączy się je z leczeniem miejscowym, czyli np. z preparatami z retinoidami lub nadtlenkiem benzoilu stosowanymi na skórę. Po zakończeniu leczenia antybiotykami doustnymi lekarz może zalecić terapię podtrzymującą lekami stosowanymi miejscowo (retinoidami lub kwasem azelainowym) w celu zapobiegania nawrotom trądziku.

Ważne!
Czas leczenia doustnymi antybiotykami nie powinien przekraczać 12 tygodni.

Trądzik – leczenie izotretynoiną

Doustna izotretynoina to silny lek retinoidowy, który jest niezwykle skuteczny w leczeniu ciężkiego trądziku. Leczy lub znacznie poprawia trądzik u większości osób. Doustna izotretynoina jest skuteczna w leczeniu najbardziej nasilonych rodzajów trądziku.

Doustna izotretynoina jest zwykle przyjmowana w postaci tabletek raz lub dwa razy dziennie z jedzeniem przez kilka miesięcy, a następnie odstawiana. W niektórych przypadkach trądzik może początkowo się pogorszyć, zanim nastąpi poprawa. Aby zmniejszyć ryzyko początkowego zaostrzenia trądziku, izotretynoina jest czasami podawana w mniejszej dawce przez pierwszy miesiąc leczenia.

Izotretynoina jest bardzo skutecznym lekiem, ale jego stosowanie wiąże się z ryzykiem wielu działań niepożądanych. Z tego powodu, oraz w związku z koniecznością okresowego wykonywania badań laboratoryjnych (przed leczeniem, po 4 tyg. od rozpoczęcia leczenia, później co 3 mies.), leczenie izotretynoiną powinni prowadzić dermatolodzy. Ze względu na szkodliwe działanie na płód i większe ryzyko powikłań położniczych konieczne jest stosowanie skutecznej antykoncepcji, rozpoczynając ją minimum 4 tygodnie przed leczeniem i utrzymując co najmniej do 4 tygodni po jego zakończeniu. Izotretynoina nie wpływa na spermatogenezę i może być bezpiecznie stosowana u mężczyzn.

Polecamy: Trądzik - leczenie izotretynoiną: retinoidy doustne i stosowane miejscowo

Trądzik – leczenie hormonalne

U niektórych osób konieczne może być leczenie hormonalne. Estrogen może pomóc zrównoważyć działanie androgenów, dlatego też leczenie estrogenami w postaci tabletek antykoncepcyjnych czasami zaleca się kobietom z trądzikiem. Nie wszystkie doustne środki antykoncepcyjne należy stosować w leczeniu trądziku, a niektóre z nich mogą nawet pogorszyć trądzik. Dotyczy to też niektórych rodzajów wkładek wewnątrzmacicznych i innych form antykoncepcji (np. w zastrzykach).

Korzyści ze stosowania tabletek antykoncepcyjnych i innych leków hormonalnych mogą być zauważalne dopiero po upływie od trzech do sześciu miesięcy po rozpoczęciu leczenia. Leczenia lekami hormonalnymi nie zaleca się w czasie ciąży.

Leczenie trądziku w ciąży

Wielu leków przeciwtrądzikowych nie można stosować w czasie ciąży. Każda kobieta, która jest w ciąży lub zamierza zajść w ciążę, powinna rozważyć zaprzestanie leczenia trądziku przed próbą zajścia w ciążę i omówić dalsze postępowanie z lekarzem prowadzącym.

Jak długo trwa leczenie trądziku?

Ze względu na to, że dojrzewanie zmian trądzikowych trwa co najmniej osiem tygodni, należy stosować leczenie co najmniej przez od dwu do trzech miesięcy przed podjęciem decyzji, czy jest ono skuteczne.

Trądzik jest chorobą przewlekłą, więc leczenie trwa zwykle długo.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie z trądziku?

Tak. Trądzik młodzieńczy albo trądzik związany z konkretnym czynnikiem, może ustąpić samoistnie. W innych przypadkach odpowiednie leczenie może spowodować całkowite ustąpienie trądziku.

Co trzeba zrobić po zakończeniu leczenia trądziku?

Po zakończeniu leczenia należy prawidłowo pielęgnować skórę. Istotne znaczenie ma również stosowanie kosmetyków nawilżających i łagodzących. W celu zapewnienia uczucia komfortu można używać kosmetyków matujących.

Należy unikać stosowania tłustych kremów, kosmetyków zawierających alkohol, mydeł zasadowych, nie należy narażać skóry na intensywne wysuszanie, ponieważ może dojść do jej podrażnienia.

Więcej na ten temat: Jak stosować preparaty (kremy, żele) na trądzik, pielęgnacja twarzy z trądzikiem, makijaż – czy można stosować przy trądziku?

Czy można zapobiec pojawieniu się trądziku?

Trądzik w większości przypadków dotyczy osób młodych w okresie pokwitania, u których zachodzą zmiany w układzie hormonalnym, u osób dorosłych znaczną rolę w zaostrzaniu zmian przypisuje się stresowi psychicznemu, stosowaniu niektórych leków (steroidów), kosmetyków, paleniu papierosów. Trudno jest zapobiec wystąpieniu zmian o charakterze trądziku, można zminimalizować jego nasilenie i powstanie ewentualnych blizn czy przebarwień, włączając odpowiednie leczenie najlepiej na wczesnym etapie choroby. Duże znaczenie w zapobieganiu zmianom trądzikowym ma właściwa pielęgnacja skóry.

Trądzik: podsumowanie - 7 faktów o trądziku!

  1. Trądzik jest jedną z najczęstszych chorób skóry, dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn; etiologia i patogeneza tej choroby jest wieloczynnikowa.
  2. W  trądziku występuje wielopostaciowość zmian skórnych, od niezapalnych zaskórników do zapalnych: krost, grudek, cyst, ropni.
  3. Nie ma dowodów naukowych na to, by jakakolwiek dieta była pomocna u większości chorych z trądzikiem.
  4. Leczenie trądziku jest długotrwałym procesem, wymagającym systematycznego stosowania leków zaleconych przez lekarza.
  5. Każdy pacjent z trądzikiem wymaga wsparcia emocjonalnego.
  6. Każdy pacjent z trądzikiem obok odpowiedniej farmakoterapii, dostosowanej do indywidualnych potrzeb wymaga również właściwej pielęgnacji i odpowiednich dermokosmetyków.
  7. Pod wpływem słońca trądzik może znikać na jakiś czas. Pojawia się później, często z większym nasileniem. Opalanie się nie jest sposobem na leczenie trądziku, a długie przebywanie na słońcu może go nawet nasilać. Zbyt intensywne opalanie się w trakcie leczenia zwiększa ryzyko wystąpienia podrażnień skóry.

11.10.2023
Zobacz także
  • Trądzik noworodkowy i niemowlęcy
  • Objawy chorób skóry (wykwity skórne)
Wybrane treści dla Ciebie
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta